Kırım Tatarlarının yaşadığı bölgelerde ekonomik iş birliği ve koordinasyonu sağlamak amacıyla, İstanbul merkezli olarak kurulan Türkiye Ukrayna Romanya Kırım Sanayici İş İnsanları Derneği'nin (TURKSİD) uzantısı olan TÜRKSİD Ukrayna Derneği'nin açılışı 8 Şubat 2020 tarihinde yapıldı.
Ukrayna’nın başkenti Kıyiv’de (Kyiv) gerçekleştirilen etkinlik, sırasıyla Ukrayna, Türkiye, Romanya Kırım Tatar milli marşlarının okunmasıyla başladı. Sonra da açılış için hazırlanan film gösterildi. İlk açılış konuşmasını Kırım Derneği Ukrayna Temsilcisi ve TURKSİD Ukrayna Kurucu Başkanı İsmet Yüksel yaptı.
Konuşmasına TURKSİD’in kuruluşuna nasıl karar verdiklerini anlatarak başlayan Yüksel, çalışmalarını Türkiye, Romanya ve Ukrayna’dan başlattıklarını açıkladı.
Yüksel konuşmasında şu ifadelerde bulundu: “Derneğimizin kısaca amacı, yaşadığımız ülkelerde toplumlar arası ekonomik ve kültürel işbirliği, ülkelerimiz arasında ticaretin gelişmesine katkı vermek, ticaret ehlini bir araya getirerek, ilkeli, nitelikli ve sürdürülebilir ticari ortaklıklar için koordinasyon sağlamaktır. TURKSİD Ukrayna olarak, sermayesi olan ile bölgeyi ve sektörü iyi tanıyan iş insanlarını bir araya getireceğiz. Fabrikatöre de, esnafla da kapımız açık olacak.
Küçük ve orta ölçekli iş insanlarının büyümesine katkı sağlayacağız.
Derneklerimizi kurarken, birçok insanla konuştuk, istişare ettik. Liderlerimiz ve devlet büyüklerimizin düşüncelerini dinledik, direktif ve tekliflerini değerlendirdik. Sonunda, yaşadığımız coğrafyada kesinlikle böyle bir oluşuma ihtiyaç olduğu, hatta geç kalınmış olduğuna emin olduk. Elbette, yaşadığımız her bölgenin kendine özgü yaşam biçimi, kültürü, toplumsal yapısı farklıdır. Hatta ticari zihniyeti bile kendine özgüdür. Bu sebeple TURKSİD Ukrayna olarak, yaşadığımız, para kazandığımız, vergi verdiğimiz, çocuklarımızın geleceği için eğitim aldığı, güvendiğimiz ülkemiz Ukrayna’da derneğimizi farklı bir formatta oluşturmaya karar verdik.
Ukrayna TURKSİD olarak gerçekleştirmeyi düşündüğümüz yönetim şekli ve üyelik benim bildiğim kadarıyla ilk defa olacak. Derneğimize üye olacak, değerli iş dünyası mensuplarının da katkıları ile inşallah başarılı olacağız. TURKSİD adıyla gelişmeyi ve büyümeyi hedeflediğimizden, Genel Başkanımız Ertan Bey’le de sık sık istişare ederek, ileride başka ülkelerde problem yaşamamak için TURKSİD açılımını Ukrayna Derneği tüzüğünde, Türkiye, Ukrayna, Romanya, Kırım olarak değil, “Uluslararası İş İnsanları Derneği” olarak değişiklik yaptık.”
Yüksel’in ardından Ukrayna Ekonomik Kalkınma, Ticaret ve Tarım Bakanı Tımofiy Milovanov (Tymofiy Mylovanov) konuşma yaptı. Konuşmasına Ukrayna ekonomisi, sanayisi ve ticaretiyle ilgili verileri aktararak başlayan Bakan Milovanov, akabinde Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Ukrayna ziyaretine ve Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy ile görüşmesine de atıfta bulundu.
İş adamlarının Ukrayna’da çalışabilmelerine yönelik kolaylaştırıcı adımlara da değinen Bakan, iş birliğine açık olduklarını vurguladı.
Bakan Milovanov’un ardından TURKSİD Başkanı Ertan Baştuhan konuşmasını gerçekleştirdi. Baştuhan konuşmasında şu ifadelerde bulundu: “Bugün Ukrayna, Türkiye’nin en büyük ticari ortaklarından biridir. Ukrayna ve Türkiye ilişkilerinin gelişimi, aynı zamanda Ukrayna’da bulunan soydaşlarımız açısından da çok önemlidir. Ukrayna’daki kadim halklardan biri olan Kırım Tatarları, tarihin akışı içerisinde Ukrayna devletine çeşitli alanlarda büyük hizmetlerde bulunmuş ve dünyadaki bütün Kırım Tatarlarına öncülük etmişlerdir. Türkiye ve Ukrayna arasında 4-5 milyar dolara yaklaşan ticaret hacmi, Ukrayna’yı Türk yatırımcılarının gözdesi haline getirmiştir.”
Baştuhan, konuşmasının ardından Bakan Milovanov’a plaket takdim etti.
TUSİD Başkanı Baştuhan’ın ardından konuşma yapan Kırım Tatar Milli Kurultayı delegesi, AKPM Ukrayna Heyeti Başkan Yardımcısı, Ukrayna Milletvekili Rüstem Umerov, iş adamlarının önemine değinerek sözlerine başladı. “Biz iş adamları için mecliste ekonomiyle alakalı, girişimcilikle alakalı inisiyatiflerimizi kabul etmek istiyoruz, aynı zamanda destek vermek istiyoruz.” dedi.
İleride Ukrayna’nın birkaç şehrinde kültür merkezlerinin açılacağını belirten Milletvekili Umerov, burada girişimcilere bir yer ayırtmaya odaklandıklarını, girişimciler ve iş adamlarına da odaklanmak için ayrıca bir projeleri olduğundan bahsetti. TURSİD’e milletvekilleri olarak her zaman destek vereceklerini vurgulayan Umerov, derneğin Ukrayna temsilciliğinin açılışının hayırlı olmasını dileyip katılımcılara teşekkür etti.
Milletvekili Rüstem Umerov’un ardından TURKSİD Romanya temsilcisi eş başkanı Nejat Sali konuştu. Sali, konuşmasında TURKSİD’in amaçlarına ulaşması açısından en önemli açılışlardan birisini yaptıklarını söyledi. Türkiye’nin Romanya’yla Avrupa Birliği ve NATO üyesi olması hasebiyle stratejik ortaklığına vurgu yapan Sali, Romanya’nın AB ve NATO üyesi olarak Ukrayna’yı her zaman desteklediğini de hatırlattı.
TURKSİD’in kuruluş amacını Kırım Tatarlarına mücadelelerinde destek olmak şeklinde ifade eden Sali, “Ekonomide güçlü olan söz sahibi olur. Bizim amacımız elbette Kırım mücadelesidir.” dedi.
Daha sonra TURKSİD Ukrayna Yönetimi adına TURKSİD Ukrayna Yönetim Kurulu üyesi ve Kırım Haber Ajansı (QHA) Müdürü Fevzi Hamzayev konuşarak nasıl bir yapı oluşturacaklarını anlattı.
“Faydalı bir şey yapmak istiyoruz. Biz iş adamlarına yönelik çalışıyoruz.” diyen Hamzayev, herkesi birleştirerek birlikte kalkınacaklarını ve iş alanlarını çoğaltacaklarını vurguladı.
Derneğin kuruluşunu bir evin inşasına benzeten Hamzayev, bu nedenle sağlam bir temelin gerektiğini belirterek etkili bir platform üzerinden iş birliği içinde faaliyet göstermelerinin önemine dikkat çekti. Hamzayev bu temel teşkil edildikten sonra uluslarası yatırımların ülkeye çekilebileceğini ifade etti.
TURKSİD’in çalışma planına da değinen Hamzayev, derneğin devlet kuruluşlarıyla, Ukrayna parlamentosuyla, büyükelçiliklerle irtibat sağlanacağını belirtti. Hamzayev, sosyal sorumluluğunda önemli olduğunu vurgulayarak sosyal projelere imza atacaklarını, bir futbol kulübüne de destek olacaklarını söyledi.
TURKSİD Ukrayna ve projeleri hakkındaki sunumlarla ilgili panel kısmında ilk söz TURKSİD Ukrayna Yönetim Kurulu üyesi ve iş adamı İsmail Hacıoğlu’na verildi.
“İş adamları burada bürokrasinin baskısı altında kalıyor. Siz bunu nasıl aşacaksınız?” sorusuna cevaben Hacıoğlu, sanayi bölgesinde kurulacak fabrikalarla ilgili verip, yaşadıkları bazı sıkıntıları dile getirerek, fabrikanın alacağı elektrik miktarına verilen fiyatın fahiş olduğunu belirtti. Yapılacak yatırımın önemli olduğunu dile getiren Hacıoğlu, bu yatırımlarla ilgili danışmanlık yapacaklarını ifade ederek iş adamlarına vergi kanunlarındaki değişiklikleri anlatacaklarını, organize bir güç olarak imkanlarının da geniş olacağını söyledi.
Azerbaycanlı Fehim Hacıyev’in TURKSİD’e nasıl üye olunabileceği, herhangi bir sınırlama olup olmadığı şeklindeki sorusuna cevaben ise Hacıoğlu herhangi bir küçük esnaftan fabrika kurabilecek kişilere kapılarının açık olup başvurularının yeterli olacağını söyledi.
Kırım Tatarlarının Milli Lideri ve Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu, açılışta yaptığı konuşmasına ilk olarak Kırım yarımadasının Ruslar tarafından ilk kez 1783’te işgal edildikten sonra Kırım Tatarlarının büyük bir kısmının çeşitli baskılara uğrayarak vatanlarını terk edip Osmanlı topraklarına sığındığını hatırlattı.
Türkiye’de Kırım Tatarlarının 5 milyon kişilik bir diasporası olduğunu belirten Kırımoğlu, “Kırım’da yaşayan Kırım Tatarlarından 15 kere fazla Türkiye’de Kırım Tatarı var.” diyerek Türkiye’nin de Kırım Tatarları için vatan olduğunu ifade etti.
kinci büyük Kırım Tatar diasporasının, eskiden Osmanlı toprağı olan Romanya’da bulunan Kırım Tatar diasporası olduğunu da hatırlatan Kırımoğlu, kurulan TURKSİD’in bu nedenle ilk önce Romanya, Ukrayna ve Türkiye’de faaliyet göstermeye başladığını söyleyerek ileride başka ülkelerde de faaliyete geçileceğine dikkat çekti. Kırımoğlu, “Oralarda yaşayan iş adamlarımızı birleştirmek, birbirlerine yardımcı (olmalarını sağlamak) ve neticede bu ülkelerin menfaatlerine çalışmak.” dedi.
“Geçen sene 8 Ağustos’ta yeni seçilen Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy’in ilk ziyareti Türkiye’ye oldu. Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’la resmi görüşmeleri ile birlikte orada 8 Ağustos’ta İstanbul’da iş adamları programı da gerçekleştirdik.” diyen Kırım Tatarlarının Milli Lideri Türkiye’nin yararına iş birliği yapmak istediklerini, Türkiye’den Ukrayna’ya yatırım yapacak, Ukrayna’da çalışacak iş adamlarına her türlü destek vereceklerini söyledi. Böyle bir derneğin kurulmasına epey zamandır ihtiyaç duyulduğunu belirten Kırımoğlu, Ukrayna Cumhurbaşkanı Volodımır Zelenskiy’in açıklamasının bu açıdan teşvik edici olduğunu da sözlerine ekledi.
Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın Kıyiv ziyareti esnasında iş adamlarının da toplantısı olduğunu hatırlatan Kırımoğlu, burada dile getirilen Ukrayna ile Türkiye arasındaki ticaret hacminin 10 milyar dolara çıkarılması hedefini vurgulayarak, TURKSİD’in bu çerçevede ülkeler arasındaki ticareti geliştirmek için faaliyet göstereceğini, eşitlik içerisinde iş adamlarının ve bahsi geçen ülkelerin menfaatlerinin gözetileceğini vurgulayarak: “Maksadımız sizlere destekçi olmak, bizlere düşen vazife destekçi olmak. Kırım Tatar Milli Meclisi’nin yönetimi, Dünya Kırım Tatar Kongresinin yönetimi burada. Size burada yardımcı olmaya hazır üç Kırım Tatar Milletvekili var” dedi.
Mücadelelerinin Kırım’ın Rus işgalinden kurtarılıncaya kadar süreceğini vurgulayan Kırımoğlu, yarımada işgalden kurtarıldıktan sonra böyle teşkilatlara daha çok vazifenin düşeceğini söyledi. Son olarak TURKSİD’e başarılan dileyip hayırlı olsun dileklerinde bulunan Kırımoğlu, daima yardıma hazır olduklarına bir kere daha dikkat çekti.
Konuşmasının ardından Kırımoğlu’na Baştuhan ve Yüksel tarafından plaket takdim edildi.
Açılış töreninde konuşan Türkiye’nin Kıyiv Büyükelçisi Yağmur Ahmet Güldere şu ifadelerde bulundu:
“Ukrayna iki yakın dost, stratejik ortak. Cumhurbaşkanımız Sayın Recep Tayyip Erdoğan, Ukrayna’ya çok başarılı bir ziyaret yaptı. Ukrayna stratejik ortaklığını biraz daha güçlendirdi, biraz daha pekiştirdi. Tarımdan, turizme, savunma sanayiinden madenciliğe aklınıza gelebilecek her alanda iki ülke arasında müthiş bir iş birliği potansiyeli var. Ziyaret sırasında yapılan görüşmeler bu iş birliğini daha da ilerletme noktasında iki ülke iş adamlarına daha çok cesaret verdi diye düşünüyorum.
Mustafa Aga’da işaret etti, geçtiğimiz yıl Zelenskiy yurt dışına yaptığı ilk ziyaretlerden birini Türkiye’ye yaptı ve orada çok büyük bir iş forumu düzenlendi. Bu forumun devamını da sayın cumhurbaşkanımızın Kıyiv ziyareti sırasında gerçekleştirdik, 500’ün üzerinde iş adamı katıldı. Bu forumlarda iki liderin verdiği bazı çok açık mesajlar var. 2023 yılında cumhuriyetin 100’ncü yılında ikili ticareti 10 milyar dolar yapmak.”
Bu konuda iş adamlarına yardımcı olmak üzere Türkiye ve Ukrayna’nın serbest ticaret anlaşmasının müzakerelerini hızlandırmak noktasında anlaşıldığını söyleyen Büyükelçi Güldere, ticareti yükseltecek olanın iş adamları olduğunu, iki ülkenin onlara yardımcı olmak üzere hazır olduğunu vurgulayıp, “Yolu açıyorlar, ama o yoldan sizler yürüyeceksiniz” dedi.
Büyükelçi ayrıca, “Burada sizden benim ufak bir ricam olacak. Ukrayna’da yaklaşık 3,5 milyar dolar Türk yatırımı var. İki farklı iş adamı derneğimiz burada faaliyette. STK’larımız Ukrayna’da faaliyet gösteriyorlar. Şimdi bunlara bir yenisi eklendi sayıyoruz, TURKSİD’le birlikte. Hepiniz birlik olduğunuz müddetçe, iş adamları birbirine yardımcı olduğu sürece, dernekler dayanışma sergilediği sürece, iş adamlarımız burada kendilerine daha geniş kapılar açacak, daha önemli fırsatlar bulacak. Bu konuda zaten Kırım Tatarları herkese örnek teşkil ederler. Karşılaştıkları bütün zorluklara rağmen kimliklerini, benliklerini koruyarak bir oluyorlar.” diyerek, TURKSİD’i de kapsayan yeni bir güç birliği içerisine girileceğini vurguladı.
Son olarak “Ukrayna bizim stratejik ortağımızsa, Romanya da NATO’dan müttefikimiz, o da Karadeniz komşumuz. Zaten ortak paydamız çok bu üç ülke olarak. Tarak tamga bize bir ortak payda daha öğretti, onun için de teşekkür ediyoruz. Bu açılışın tekrar hayırlı uğurlu olmasını diliyorum, TURKSİD’e hoş geldin diyorum” ifadelerinde bulundu.
Büyükelçi Güldere’nin konuşmasının ardından Baştuhan ve Yüksel tarafından kendisine plaket takdim edildi.
Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) ve Dünya Kırım Tatar Kongresi (DQTK) Başkanı Refat Çubarov, konuşmasına Ukrayna’nın yaşadığı facialardan dersler çıkaran bir ülke olduğunu söyleyip ilişkilerini uluslararası hukuka dayandırdığını belirterek başladı. Çubarov, Kırım’ın işgalinin neticesinde hukukun kendisinin de korunmaya ihtiyaç duyulduğunu, bunun için de güçlü olmak gerektiğini belirtti.
TURKSİD’in kuruluşu hasebiyle Romanya, Ukrayna ve Türkiye’yle sınırlı kalmayacağını söyleyen Çubarov, Litvanya ve Polonya’daki Kırım Tatar topluluklarına da değinerek TURKSİD’in buralarda da faaliyet göstermeye başlayacağını ifade etti.
Çubarov, 2014’teki Rus işgalinin verdiği ders neticesinde, komşu devletlerin birbirlerine güvenip işgalde bulunmak isteyen devletlere karşı koymalarının öneminin anlaşıldığını söyleyerek, coğrafyanın önemi bağlamında iş birliği hasebiyle Azerbaycan, Gürcistan ve Bulgaristan’dan iş adamlarına da çağrıda bulundu. Böylece Kırım’ın geri alınmasında bu adımın önemli rol oynayacağını ifade etti.
KTMM Başkanı Çubarov son olarak iş adamlarına hitaben “KTMM ve DQTK sizin yanınızda, size yardımcı olmaya çalışacak” diyerek Ağustos 2020’de DQTK’nin genel kurultayının gerçekleştirileceğini duyurup TURKSİD’i de davet etti. Konuşmasının ardından Çubarov’a, Baştuhan ve Yüksel tarafından plaket verildi.
Çubarov’un ardından kürsüye konuşmasını yapmak üzere Afganistan’ın Ukrayna Büyükelçisi Serdar Muhammed Rahmanoğlu (Sardar Mohammad Rahmanoghli) çıktı. Konuşmasına etkinliğe daveti için teşekkür ederek başlayan Afganistan Büyükelçisi, “Ukrayna’yı ve Türkiye’yi sevdiğim için buradayım” dedi.
Ukrayna’yı alçak gönüllü ve samimi olarak nitelendiren Büyükelçi, Ukrayna’nın büyük bir bilim ve teknik potansiyeline sahip olduğunu vurguladı. Güçlü Türkiye’nin de dünyanın dengesini bulmasını sağlayacağını söyleyen Büyükelçi, sözlerini, “Slava Ukraina, Türkiye her zaman var olsun, güçlü olsun” sözleriyle bitirdi.
Genel Başkanımız ve DQTK Başkan Yardımcısı Mükremin Şahin, açılış esnasında yaptığı konuşmasına Türkiye ile Ukrayna ilişkilerinin konjonktür gereği değil, coğrafyanın mecburiyetinden etkilenerek geliştiğini söyleyerek başladı.
“Bu iş birliğinin çimentosu, harcı Kırım Tatarlarıdır” diyen Şahin, bu köprü vazifesinin her geçen gün güçlendiğni görmekten memnuniyet duyduklarını açıkladı.
Şahin son olarak, “Türkiye’de yaşayan Kırım Tatarı iş adamı arkadaşlarımıza başarılar diliyoruz. Biz Kırım Tatar teşkilatları olarak onların yanlarında olacağız.” diyerek TURKSİD’i destekleyeceklerini ifade etti.
Ukrayna Gagavuz Dernekleri Birliği Temsil Başkanı Yuriy Dmitriyeviç Dimçioğlu, tören hasebi ile gerçekleştirdiği konuşmasında, derneği ve Gagavuz kökenli Ukraynalılar adına TURKSİD’e tebriklerini sundu.
Dimçioğlu konuşmasını Türkçe yaptı. TURKSİD’in kuruluşunun Ukrayna’daki Gagavuz iş adamları için örnek olduğunu söyleyen Dimçioğlu, açılışa Gagavuz iş adamlarının da katıldığını belirterek bu fikrin daha da hızlanacağını ifade etti.
Kırım Tatarlarının ve Gagavuzların Türkçe vesilesiyle anlaşabildiklerini, irtibat kurduklarını söyleyen Dimçioğlu, yeni nesil Gagavuzların hem Gagavuzcayı hem de Ukraince’yi öğrendiklerini belirtip Kırım Tatar ve Ukrain iş adamlarının ortak faaliyet göstereceğini bildirdi.
Her türlü yardıma hazır olduklarını ifade eden Dimçioğlu, ne gerekiyorsa yardımcı olabileceklerini belirtip TURKSİD için Gagavuzların söylediği gibi “sağlık, kısmet, bereket” diledi.
Açılış vesilesi ile konuşan Ukrayna Ahıska Türkleri Vatan Cemiyeti Başkanı Marat Rasulov, konuşmasına Ahıska Türklerinin Kırım Tatarlarıyla ortak bir tarihi olduğunu vurgulayıp Kırım Tatar sürgününün 18 Mayıs 1944’te, Ahıska Türkleri sürgününün de 14 Kasım 1944’te gerçekleştiğini hatırlatarak başladı.
“Sizin acılarınız bizim acılarımızdır, sizin sevginiz bizim sevgimizdir” diyen Rasulov, böyle bir kuruluşun kurulmasına çok sevindiğini belirtti.
Programda olmayan Azerbaycan eski Jandarma Genel Komutanı Fehmin Hacıyev, Azerbaycan Türkleri adına konuştu.
Hacıyev konuşmasını “Yaşasın Ukrayna ve Türk dünyası iş birliği”, diyerek bitirdi.
Etkinlikte Romanya’nın Ukrayna Büyükelçisi Cristian Leon Turcanu, Ukrayna EkoAvrasya Başkan Yardımcısı Kemal Kurnaz da konuştu.
Kaynak: QHA
