İstanbul Şubemiz tarafından organize edilen “100. Yılında Kırım Halk Cumhuriyeti, Kurultay ve Numan Çelebicihan’ın Şehadeti Uluslararası Sempozyumu” İstanbul’da, 23-24 Şubat 2018 tarihlerinde gerçekleştirildi. Çok sayıda dernek ile sivil toplum kuruluşunun katıldığı sempozyuma gösterilen ilgi yoğundu.
Etkinliğin birinci gününde İstanbul Şube Başkanımız Celal İçten ve Başkan Yardımcısı Emre Türedi'nin ve protokol ile dernek başkanlarının açılış konuşmalarıyla program başladı.
"Altınordu ve Kırım Hanlığı" başlıklı oturumun başkanlığını Prof. Dr. Yücel Öztürk yaptı. Prof. Dr. Azmi Özcan, Prof. Dr. Nuri Kavak, Doç. Dr. Serkan Acar, Doç. Dr. Dinçer Koç ve Yrd. Doç. Dr. Muzaffer Ürekli'nin katıldığı oturumda Altınordu başta olmak üzere Kırım ve çevresindeki Türk varlığı, Türk kültürünün yaşayan izleri, tarihi dönüm noktaları konuşuldu.
Daha sonra Numan Çelebi Cihan Anması ve Kırım Şarkıları Konseri gerçekleştirildi.
Sempozyumu’nun ikinci kısmı 24 Şubat tarihindeki programında ilk olarak "Milli Devlet Milli Kurultay Oturumu-I" yapıldı. Prof. Dr. Nuri Kavak'ın başkanı olduğu oturumda Prof. Dr. Volodymyr Komar, Prof. Dr. İvan Patrıilyak, Prof. Dr. Abdulkadir Emeksiz, Doç. Dr. Ranetta Gaffarova, Kırım Haber Ajansı (QHA) ve Hayat Radyosu Müdürü, Kırım Tatar Milli Meclisi (KTMM) üyesi Doç. Dr. Gayana Yüksel, İsmail Gaspıralı'nın torunu Gülnara Seitvaneiva ve Cevdet Tahiroğlu konuşma yaptı.
Bu kısımda Kırım'daki ilk Kurultay ve Kırım Ahali Cumhuriyeti çerçevesindeki gelişmeler ele alındı. Kırım'ın tarihi geçmişinden itibaren yarımadanın yaşadığı işgallere rağmen filizlenen milli hareket, Noman Çelebicihan ve İsmail Gaspıralı gibi milli liderlerin çalışmalarına değinildi. Milli hareketin önemli hususlarına detaylı şekilde yer verildi. Konuşmacılardan Doç. Dr. Ranneta Gaffarova, Çelebicihan'ın yazdığı "Ant Entkenmen" şiirinin hangi koşullarda yazıldığını anlatarak Kırım Tatar Milli Marşının ortaya çıkışı hakkında bilgi verdi.
Söz konusu oturumun en ilgi çekici kısmı Doç. Dr. Gayana Yüksel'in Kırım Tatar milli parlamentosunun ilk toplantısına ait yeni bilgileri ilk kez açıklaması oldu. Daha önce herhangi bir araştırmaya konu olmayan ve arşivlerden çıkarılan Kırım Tatar Milli Kurultayı'nın protokol belgesi, muhasebe ile ilgili evrak ve toplantı protokolleri gösterdi.
İsmail Gaspıralı torunu olan Gülnara Seitvaneiva, Gaspıralı'nın aile ağacının fertleri hakkında bilgiler verdi. Ayrıca İstanbul'da mezarları bulunan Şefika Gaspıralı ve diğer aile fertlerinin hayli kötü vaziyetteki mezarlarının fotoğraflarını gösterdi. İstanbul Kırım Derneği Başkanı Celal İçten, oturum esnasında söz alarak en yakın zamanda mezarlara bakılacağına dair söz verdi.
Daha sonra II. oturuma geçilmek üzere kahve ve öğle yemeği arası verildi.
"Milli Devlet Milli Kurultay Oturumu-I" akabinde verilen kahve ve öğle yemeği akabinde gerçekleştirilen oturumun başkanlığını Doç. Dr. Esra Teberdar Güneş yaptı.Bu oturumda Kemal Gurulkan, Doç. Dr. Bekir Mahmudov, Shevket Kaibullaiev, Shevket Myemyetov, Meryem Başkurt, Safiye Olgun, Hande Gündüz, Sema Aktaş ve Mehmet Kerim konuşma yaptılar.
Bu kısımda da yine 1918'deki kurultayın etkileri ve Noman Çelebicihan başta olmak üzere dönemin Kırım Tatar fikir insanlarının etkileri konuşuldu.
"Milli Devlet Milli Kurultay Oturumu-I" ve "Milli Devlet Milli Kurultay Oturumu-II" panellerinin ardından Kırım milli hareketinin günümüze kadar olan devresi ve işgal koşullarında sürdürülen mücadeleleri konu alan "Kırım Türklerinin Vatan Mücadelesi Oturumu" yapıldı.
Oturum Başkanının Prof. Dr. Kutluk Kağan Sümer olduğu bu kısımda Prof. Dr. Saynur Derman, Prof. Dr. Kemal Özcan, Prof. Dr. Toğrul İsmayıl, Dr. Ataalp Pınarer ve Nejat Sali konuşma yaptı. Güncel sorunlara değinilmesi ve hala aktüel olan Rus baskısı meseleleri ele alındığı için panelin en ilgi gördüğü kısımlardan biri de bu oldu. Burada ayrıca Karadeniz'le ilgili jeopolitik hususiyetlere de değinildi.
Oturumların bitiminde konuşmacılara İstanbul Şubemizce plaketler verildi. Plaketler hayli anlamlıydı zira Kurultay'ın 100. yıl dönümüne ithafen Ukrayna'da basılan hatıra paraların cam muhafaza içinde sunulan hallerini ihtiva ediyorlardı.
Saat 20.00'de gerçekleşen kapanış oturumunda yapılan değerlendirmelerin ve deklarasyonun okunmasının ardından etkinlik sona erdi. İşgal altındaki Kırım'ın ve Rus baskısına hala hedef olan Kırım Tatarlarının sık sık konuşulduğu etkinlikte, zaman zaman duygulu anlar da yaşandı. Bir araya gelen katılımcılar ve seyirciler hatıra fotoğrafları da çekildiler.
Kaynak QHA
