•  Kırım Derneği Genel Merkezi
  •   +90.312.419 47 49
  •   info@kirimdernegi.org.tr
  • 1. Hacı Geray Han’ın Doğduğu Topraklarda

     

    DQTK Yönetim Kurulu ve KTMM Üyeleri 13 Nisan 2016 Çarşamba günü Litvanya Başbakanı Algirdas Butkevičius ile bir araya geldi. Görüşme sırasında Başbakan Butkevičius, “Litvanya ve Kırım Tatarları arasında sağlam tarihi bağlar olduğunu belirtmek istiyorum.

    Kırım Tatar Halkı bize çok yakın. Litvanya, Kırım Tatarları’nın faaliyetlerini destekliyor. DQTK Yönetim Kurulu toplantısının Litvanya’da yapılmasından ayrıca memnunuz” dedikten sonra Litvanya’nın Ukrayna’nın egemenliğini ve toprak bütünlüğünü desteklediğini vurguladı ve sözlerini şöyle sürdürdü: “Kırım’ın işgalini hiçbir zaman tanımayacağız. Tüm uluslararası etkinliklerde bunu açıkça ve korkusuzca belirtiyoruz. Kırım’daki durumu dikkatle takip ediyoruz. Düzenli takibat, tutuklama, gözaltına alınma ve tabii ki medya özgürlüğünün sınırlanması konusunda endişe duyuyoruz. Kırım meselesinin Avrupa Birliği gündeminde kalması için elimizden geleni yapıyoruz. Rusya Federasyonu’na karşı uygulanan yaptırımların Kırım’ın işgalden kurtulmasına dek devam ettirilmesi için ısrar ediyoruz. Kırım Tatar Halkı’nın sesinin uluslararası platformlarda duyulmasını sağlamak için tüm imkanlarımızı kullanıyoruz.”

    Görüşme imkanı ve destek sözleri için Litvanya Başbakanı Algirdas Butkevičius’a teşekkür eden Kırım Tatar Halkı’nın Millî Lideri, Ukrayna Cumhurbaşkanı’nın Kırım Tatarları’ndan Sorumlu Yetkilisi, Ukrayna Milletvekili Mustafa Abdülcemil Kırımoğlu şunları söyledi: “Kırım’ın Rusya tarafından işgal edilmesinden sonra, Kırım meselesinin ele alındığı çok sayıda uluslararası görüşmelere ve etkinliklere katılıyoruz. Bu görüşmelerde en önemli destek açıklamaları, Litvanya tarafından yapıldı. Burada işgalcilerin, geçici olarak işgal edilen Kırım’a girişini yasakladıkları birkaç kişi var. DQTK Yönetim Kurulu toplantısına Türkiye, Romanya, Kanada, ABD, Almanya olmak üzere farklı ülkelerden temsilciler katılıyor. Ama bizim en eski, 650 yıl önce oluşan diasporamız  Litvanya’dadır. Günümüzde Kırım Tatarları zor durumda bulunuyor. İşgalciler ise Kırım Tatar Milli Meclisi’ni yasaklamaya yönelik çalışmalar yapıyor. Kırım Tatar Milli Meclisi’nin yasaklanması, tüm halkın yasaklanmış olarak kabul edilebileceği anlamına geliyor. Bu, Rusya’ya karşı yeni yaptırımlar uygulamak için yeterlidir. Kırım, kapalı bir bölge. İnsan hakları misyonları ve kuruluşları Kırım’a giremiyor. Ama bununla birlikte bazı Avrupa ülkeleri, hareketlerini Rusya Federasyonu ile koordine ederek işgal edilen yarımadayı ziyaret ediyor ve Kırım hakkında yalan bilgiler sunuyor. Kırım’da insan hakları ihlallerinin gözlemlenmesi konusu çok önemli. Ama Kırım’ın işgalden kurtarılmasına kadar insan haklarının tam olarak sağlanması imkânsız. Minsk Anlaşmaları’nda sadece Ukrayna’nın doğu bölgelerinden söz edilerek Kırım konusuna değinilmeyip büyük bir hata yapıldı. Bu yanlış... Günümüzde, Minsk Anlaşmaları’nın yerine getirildiği halde Rusya’ya yönelik yaptırımların gevşetileceği veya tamamen kaldırılacağı ile ilgili açıklamalar yapılıyor. Fakat biz, Kırım dahil olmak üzere Ukrayna’nın tüm toprakları işgalden kurtulana dek yaptırımların devam etmesi gerektiği kanaatindeyiz.”

    Rusya’ya karşı yaptırımların devam etmesi konusunu destekleyen Kırım Tatar Milli Meclisi Başkanı, DQTK Başkanı Refat Çubarov ise “Son zamanlarda bazı Avrupalı liderlerden, Rusya ile diyalog kurulması gerektiğine ilişkin açıklamalar duyuyoruz. Bazıları, paraleller çizerek Litvanya’nın 50 yıl dayandığını, bizimde bu kadar dayanmamız gerektiğini söylüyor. Ama bizim bu kadar zamanımız yok” diye kaydetti. Çubarov “Küçük halkların geleceğini büyük halkların belirlediği dönemlerin tekrarlanmasını istemiyoruz. Avrupa’nın geçen yüzyılın ortasındaki haline dönmek istemezdik. Hem 300 bin hem 46 milyon nüfuslu halklar olmak üzere küçük ve büyük halkların hakları eşit şekilde sağlandığında mutlu olacağımızı düşünüyorum” dedi.

           

    DQTK Delegasyonu daha sonra Litvanya tarihi açısından büyük önem taşıyan "Kırktatar Köyü" nü ziyaret etti. Bu köy Litvanya Krallığı döneminde 1387’de kuruldu. Litvanya’da kurulan ilk Tatar köyü olması sebebiyle döneminde bir ilk oldu. Daha sonra başka yerleşim birimlerinin eklenmesi ile Tatar köylerinin sayısı dokuzu buldu. Ancak çeşitli sebeplerle yaşanan yıkımlarla tek köy kaldı.

         

    Köyün ahşaptan yapılmış olan camisi de tarihi bir önem taşıyor. 1592’de inşa edilen cami 1812’de, Napolyon döneminde Fransız savaşında köy ile birlikte yakıldı.

        

    Savaştan sonra köy cami yeniden hayat buldu. Ancak Sovyet döneminde cami kapatıldı ve kullanılamadı. 1991’de yeniden hizmete açıldı.

        

    Günümüzde cemaat her cuma camide buluşarak eğitimini İstanbul’da tamamlayan Ramazan hocadan dini eğitim alıyor. Cami bahçesinde eski bir müslüman mezarlığı da mevcut.

    Delegeler daha sonra  Litvanya’nın tarihi ve turistik şehri Trakai’yı ziyaret ettiler. Trakai, Kırım Tatar Halkı için de büyük önem taşıyan bir şehir. “Kırım Hanlığı”nın kurucusu “1.Hacı Geray Han” 1397’de Trakai’da dünyaya geldi.

        

    Trakai’da ilk olarak Belediye Başkanı Edita Rudelienė ziyaret edildi. Görüşme esnasında Rudelienė şunları söyledi: “Şehrimiz Litvanya’nın eski başkentidir ve Litvanya’yı ziyaret eden kişilerin yüzde 90’ının birkaç dakika için de olsa Trakai’ya gelmesinden dolayı gurur duyuyoruz. Turistler, Hacı Giray’ın doğduğu şatoya ilgi gösteriyor. Bunun dışında, şehrimizde birçok millet de temsil ediliyor.”

    Bu şehrin, Türkiye, Romanya, Polonya, Kanada, ABD, Hollanda ve Kırım Tatar diasporalarının bulunduğu diğer ülkelerden Litvanya’ya gelen Kırım Tatarları için sembolik önem taşıdığını belirten DQTK Genel Sekreteri Namık Kemal Bayar da“Trakai, Kırım Tatarları için önemli ve kutsal bir yer. Çünkü Belediye Başkanı’nın belirttiği gibi Kırım Hanlığı’nın kurucusu Hacı Geray burada doğdu. Bundan dolayı, burada kendimizi evde gibi hissediyoruz” açıklamasında bulundu.

        

    DQTK Yönetim Kurulu Litvanya Temsilcisi Adas Yakubauskas ise DQTK üyelerinin Trakai’de “Kırım Tatar Kültür Merkezi” yapılması ve burada Kırım Hanlığı’nın kurucusu “Hacı Geray Anıtı” dikilmesi tekliflerini iletti. Ayrıca Ukrayna’nın Geniçesk ve Litvanya’nın Trakai şehirlerinin kardeş şehir olması da öneriler arasındaydı.

        

    Böyle bir işbirliğinin ilgisini çektiğini dile getiren Trakai Belediye Başkanı Edita Rudelienė, “Benzer temasların kurulmasını her zaman olumlu karşılıyoruz, ayrıca imzalanan sözleşmelerimiz de var. Ama imzalanma sürecine belli eylemler eşlik etmeli. Türkiye’nin Alanya şehri ile kardeşiz, ayrıca Polonya’da 4 şehir partnerimiz. Önemli olan aktif çalışmaların yapılması.

        

    Anıt ve kültür merkezi ile şehrimizde bulunan şato yönetiminin temsilcilerinin de yer alacağı çalışma grubunun ilgileneceğini düşünüyorum.

    Planlar ile ilgili protokol düzenlenip bu yönde çalışmaların başlaması için nelerin gerekli olduğu düşünülmeli” şeklinde konuştu.

        

    Programın hayli yoğun geçtiği gün DQTK Yönetim Kurulu Üyeleri’nin Raijai köyünü ziyareti ile devam etti. Raijai 500 yıllık geçmişi olan bir köy. Sovyet işgali öncesinde 15 mezarlık bulunan köydeki 2 mezarlık SSCB yönetimi tarafından yıkılarak yok edilmiş.

    Bağımsızlık sonrası buradaki Tatar toplumu mezarlıkların yerini belirlemek için sembolik taşlar yerleştirmişler. Köyün girişinde yer alan anıt taşı üzerindeki “Tarak Tamga” ise gerçekten çok ilgi çekici.

          

    Katılımcılar daha sonra köy sakinleri ile görüştü, hazırlanan sofralarda hep birlikte yemekler yenildi ve  köydeki cami ziyaret edildi. Köy camisi buradaki bütün camiler gibi ahşap.

        

    Küçük bir bina olan cami girişinde köy tarihi ve önemli günlerle ilgili fotoğraflar yer alıyor. Günümüzde100 kişinin yaşadığı köyde 40 Kırım Tatarı yaşıyor.

         

    Kardeşlerimizin sözleri bizi çok mutlu etti doğrusu. "Bize siz azsınız ve küçük bir topluluksunuz diyorlardı. Ancak siz gelince ne kadar büyük olduğumuzu anladık ve çoğaldık " demeleri duygulu anlar yaşanmasına sebep oldu.

        

    Gün "BC Žalgiris" basketbol takımı ile tanınan Kaunas ziyareti ile tamamlandı. Kaunas şehri 1. ve 2. Dünya savaşları arasında Litvanya’nın geçici başkenti olarak hizmet vermiş. DQTK Delegeleri ve misafirlerinin ziyaret ettiği "Kaunas Mescidi" nin inşasına Kırım Tatarları başlamış. Ancak yaşanan mali sorunlar sebebiyle cami inşaatı yarım kalmış. Bunun üzerine savaş sırasında verdikleri destek için Kırım Tatarları’na teşekkür etmek isteyen Litvanya Hükümeti devreye girerek yaklaşık %80’lik bir mali destekle camiyi tamamlamış. Büyük bir parkın ortasında yer alan cami Moritanya stilinde inşa edilmiş.

    Ancak SSCB döneminde ibadet yasaklanarak önce spor salonu sonra da kütüphane olarak kullanılmış. Ardından tamamen kapatılmış. 1991’de ki bağımsızlıktan yeniden ibadete açılan cami günümüzde çok faal. Yaklaşık 300-350.000 kişilik nüfusa sahip Kaunas’da 200 civarında Kırım Tatarı yaşamakta. Diyanet İşleri Başkanlığı’nın görevlendirdiği cami imamı Bolu Kıbrısçık’tan ve o da bir Kırım Tatarı.

        

    DQTK katılımcılarının 13 Nisan günü programları Türkiye Cumhuriyeti Litvanya Büyükelçiliği’nde sona erdi. Yönetim Kurulu Üyeleri ve misafirler için bir resepsiyon verme nezaketini gösteren büyükelçimiz Sayın Aydan Yamancan bütün konukları kapıda karşıladı.

         

    Gecenin son derece samimi bir ortamda geçmesinde Sayın Yamancan’ın sempatisi ve sıcak yaklaşımının büyük katkısı oldu. 

       

    Pin It